Het kerngezin valt uiteen: mag je als kind van beide ouders blijven houden?

       

Een paar weken geleden volgde ik een nascholing op mijn opleiding in Nijmegen waarbij een gastdocent (relatietherapeut) een lezing hield over ‘het samengestelde gezin’. Wat zij in haar praktijk vaak tegen komt, is de vraag of je als kind van beide ouders mag blijven houden bij een scheiding. Ook mijn collega’s en ik komen in onze praktijk regelmatig vragen tegen over dit onderwerp, zoals hoe gescheiden partners zichzelf na het uiteenvallen van het kerngezin een plek kunnen geven in de nieuwe situatie en hoe zij kunnen omgaan met de eigen kinderen en de stiefkinderen.

In haar zeer uitgebreide lezing vielen mij onder andere de volgende punten op.

Belangrijk voor alle betrokkenen bij het verwerken van een scheiding is hoe invulling wordt gegeven aan de ‘wondzorg’ bij loyaliteitsproblematiek  en rouw.

1. Loyaliteit.
*Loyaliteit van ouders ten opzichte van elkaar is belangrijk voor kinderen. Haat van ouders jegens elkaar (gebrek aan loyaliteit tussen ouders) beïnvloedt een kind.
*Als de loyaliteit tussen ouders verdwenen is, kan dat bovendien schadelijk zijn voor de loyaliteit van een kind voor een ouder. De loyaliteit van het kind voor een ouder kan dan onderdrukt worden. Een kind kan later in relaties en huwelijk hierdoor problemen ondervinden. Wanneer je als gescheiden ouder laat merken dat je kind ook van je ex mag houden dan heeft dat een sterk positief effect op de relatie tussen jou en je kind op de lange termijn.
*Als nieuwe partner heb je te maken met aangeboren loyaliteit en verworven loyaliteit van kinderen. Als nieuwe partner of ‘stief’ ouder ben je verstoken van een bloedband met de kinderen van de ander. Dit is geen gemakkelijke positie want loyaliteit van kinderen is gericht op de beide biologische ouders en niet naar jou als stiefouder, want hij is niet aangeboren.
Echter, een kind kan wél loyaliteit voor de zorg van de stiefouder krijgen, de zogenaamde verworven loyaliteit. Er is een verschil in kwaliteit tussen de aangeboren en verworven loyaliteit maar er kan wel degelijk een waardevolle band worden opgebouwd.

2. Rouw: De rouwfasen bij een volwassene in een scheidingsproces kunnen de volgende zijn: als eerste de fase van shock en verdoving, de tweede wordt gekenmerkt door heftige gevoelsuitbarstingen, de derde fase is zoeken en loslaten en de vierde en laatste fase is het aangaan van een nieuwe relatie met jezelf en de wereld. De tweede rouwfase met bijvoorbeeld woedeaanvallen is erg voor jonge kinderen van 6, 7 en 8 jaar maar is voor pubers het meest ingrijpend; zij zijn van alle leeftijdsroepen de meest kwetsbare.

Tips voor ouders en stiefouders:

* Als ouder is het belangrijk om naast je kind te staan en je kind emotioneel te steunen. De psyche van je kind is de afspiegeling van jou als ouder.
* Als nieuwe partner word je samen opvoeder van je eigen kinderen en stiefkinderen. De grootste valkuil daarbij is dat je geen onderscheid maakt tussen jouw eigen kinderen en de stiefkinderen. Je kunt immers nooit de plek innemen van de andere ouder. Je kunt wel de kinderen van de andere ouder de ruimte geven om te rouwen en ruimte geven aan de loyaliteit voor die andere ouder.

Als er een nieuwe partner komt, kan het zijn dat een kind daar nog niet aan toe is; dan kan hij gaan protesteren en dan kunnen er wrijvingen ontstaan tussen kind en de eigen ouder. Moeders gaan dan zorgen en vaders komen met regels. Dit werkt allemaal niet.

Wat werkt er wel? Nog een paar tips:                                      
*Niet te snel bij elkaar gaan wonen want vaak gaan stellen dan toch weer uit elkaar.
*Dring je niet op als nieuwe partner, wees er als de kinderen van de ander je nodig hebben. Je moet er zijn voor respect en rouw.
*Laat los hoe je ex-partner het doet of hoe jullie het met z’n tweeën deden.
*Belangrijk is om in het nieuwe samengestelde gezin nieuwe rituelen te creëren, dat verbindt.

Belangrijk voor de kinderen is: tijd geven en niet te snel gaan met het integreren van de nieuwe partner in gezinsverband.
Bij een ingrijpende en emotioneel belastende geschiedenis geldt: wondzorg en tijd.